Liberalizm

Liberalizm Nedir?

John Locke (1632-1704)

Liberalizm, bireyin haklarına, özgürlüğüne, yönetilenlerin rızasına, siyasal eşitliğe ve yasa önünde eşitliğe dayanan bir siyasi ve ahlaki felsefedir. Libeller genellikle bireylerin başkaları tarafından zarar görmesini önlemek için devletin gerekli olduğuna, ancak devletin de özgürlüğe bir tehdit oluşturabileceğini kabul ederler. Liberalizm, devletin bireyin özgürlüğünü korumakla kalmayıp aynı zamanda geliştirmek için de güç kullanabileceğini savunan modern liberalizm ile devletin sadece bireyin özgürlüğünü koruması gerektiğini savunan klasik liberalizm olmak üzere farklı biçimlerde ortaya çıkmıştır. Liberalizm, Aydınlanma Çağı'nda Batılı filozoflar ve ekonomistler arasında popülerlik kazanmış ve monarşi, soyluluk ve devlet dini gibi geleneksel kurumları temsilci demokrasi, hukukun üstünlüğü ve yasa önünde eşitlik gibi ilkelerle değiştirmeyi amaçlamıştır. Liberalizmin kurucuları arasında genellikle sosyal sözleşme teorisine dayanan ve her insanın yaşam, özgürlük ve mülkiyet hakkına sahip olduğunu ve hükümetlerin bu hakları ihlal etmemesi gerektiğini savunan filozof John Locke sayılır.

Liberalizm fikrini ilk kim ortaya atmıştır?

Liberalizm fikrini ilk ortaya atan İngiliz iktisatçı, genellikle 17. yüzyıl sonlarında eser vermiş olan filozof John Locke olarak kabul edilir. Locke, her insanın hayat, özgürlük ve mülkiyet haklarına sahip olduğunu ve hükümetlerin bu hakları ihlal etmemesi gerektiğini savundu. Ayrıca, hükümetlerin toplumsal sözleşme ile kurulduğunu ve yönetilenlerin rızasına dayandığını belirtti. Locke’un liberal fikirleri, Şanlı Devrim, Amerikan Devrimi ve Fransız Devrimi gibi despot yönetimlere karşı başlatılan silahlı mücadeleleri meşru göstermek için kullanıldı.

John Locke kimdir?

John Locke, 29 Ağustos 1632 - 28 Ekim 1704 yılları arasında yaşamış İngiliz filozoftur. John Locke, 18. yüzyılın en önemli düşünürlerinden biridir. Locke, düşünce özgürlüğünü, eylemlerimizi akla göre düzenlemek anlayışını en geniş ölçüde savunan ilk filozof olduğu için Avrupa’daki Aydınlanma ve Akıl Çağı’nın gerçek kurucusu olarak kabul edilir.

Locke, doğuştan gelen ideler fikrine karşı çıkmış, zihnimizdeki her tür idenin duyu verilerinden türediğini savunmuştur. İnsan zihni başlangıçta boş bir kâğıt gibidir ( tabula rasa ). Bu kâğıt dış cisimlerden edinilen duyu verileriyle dolmaya başlar ve böylece duyumun basit ve ideleri ortaya çıkar. Zihin bu basit ideleri çeşitli şekillerde işleyip bir araya getirerek karmaşık idelere ulaşır.

Locke, liberalizmin temel ilkelerini benimseyen ve savunan bir siyaset felsefecisi olarak da tanınır. Locke, her insanın hayat, özgürlük ve mülkiyet haklarına sahip olduğunu ve hükümetlerin bu hakları ihlal etmemesi gerektiğini savundu. Ayrıca, hükümetlerin toplumsal sözleşme ile kurulduğunu ve yönetilenlerin rızasına dayandığını belirtti.

Liberalizm ile demokrasi arasındaki fark nedir?

Liberalizm ile demokrasi arasındaki fark, liberalizmin bir siyasi ve ahlaki felsefe, demokrasinin ise bir siyasi yönetim biçimi olmasıdır. Liberalizm, bireyin özgürlüğüne, haklarına ve eşitliğine önem verirken, demokrasi, halkın iradesine, temsilcilerine ve çoğunluğun kararına dayanır. Liberalizm ve demokrasi birbirleriyle uyumlu olabilirler, ancak aynı şey değildirler.

Liberalizm ile demokrasi arasındaki farkı anlamak için, liberal demokrasi kavramını inceleyebilirsiniz. Liberal demokrasi, liberalizmin temel ilkelerini esas alan, temsili demokrasiye dayalı yönetim şeklidir. Bir liberal demokraside vatandaşların siyasal katılımı, sadece düzenli aralıklarla yapılan seçimler aracılığıyla temsilcilerini seçmekle sınırlı değildir. Ayrıca vatandaşlar, sivil özgürlükler sayesinde kamusal meseleler hakkında belli bir kamuoyu oluşturarak siyasal iktidara etkide bulunurlar. Liberal demokrasilerde devletin gücü kuvvetler ayrılığı, hukukun üstünlüğü ve anayasal insan hakları gibi ilkelerle sınırlandırılır. Liberal demokrasilerde çoğunluğun yönetme hakkı olduğu gibi, azınlığın haklarına da saygı gösterilir.

Liberalizm ve sosyalizm arasındaki farklar nelerdir?

Liberalizm ve sosyalizm arasındaki farklar şunlardır:

• Liberalizm, bireyin haklarına, özgürlüğüne ve özerkliğine önem veren bir siyasi ve ahlaki felsefedir. Sosyalizm ise toplumun refahını, eşitliğini ve dayanışmasını vurgulayan bir ekonomik, sosyal ve siyasal sistemdir.
• Liberalizm, çalışanların veya müşterilerin sömürülmesini önlemek için yasalara ve özel ilgi alanlarındaki faaliyetlerin düzenlemelerine dayanırken, sosyalizm refahı yeniden dağıtmak için devletin gücünü kullanır.
• Liberalizm, piyasa ekonomisini, özel mülkiyeti ve rekabeti destekler. Sosyalizm ise üretim araçlarının devlet tarafından yönetilmesini, ortak mülkiyeti ve işbirliğini savunur.
• Liberalizm, bireylerin kendi çıkarlarını takip etmesine izin verirken, sosyalizm bireylerin toplumun çıkarlarına uyum sağlamasını ister.

Liberalizmin avantajları ve dezavantajları nelerdir?

Liberalizmin avantajları ve dezavantajları, liberalizmin farklı türlerine ve uygulandığı bağlama göre değişebilir. Ancak genel olarak, liberalizmin bazı olası avantajları ve dezavantajları şunlardır:

Liberalizmin Avantajları:

• Liberalizm, bireyin haklarına, özgürlüğüne ve özerkliğine önem verir. Bu sayede bireyler kendi potansiyellerini gerçekleştirmek için fırsatlar bulabilir, kendi çıkarlarını takip edebilir ve kendilerini ifade edebilirler.
• Liberalizm, piyasa ekonomisini, özel mülkiyeti ve rekabeti destekler. Bu sayede ekonomik verimlilik, büyüme, inovasyon ve refah artabilir, tüketici tercihleri ve girişimcilik teşvik edilebilir.
• Liberalizm, demokrasiyi, hukukun üstünlüğünü, insan haklarını ve sivil toplumu destekler. Bu sayede siyasal katılım, temsilcilik, hesap verebilirlik, şeffaflık ve adalet sağlanabilir, yolsuzluk, baskı ve zorbalık önlenmeye çalışılabilir.
• Liberalizm, çeşitliliği, hoşgörüyü ve barışı destekler. Bu sayede farklı kültürler, inançlar, görüşler ve yaşam tarzları arasında diyalog, işbirliği ve anlayış geliştirilebilir, çatışma, ayrımcılık ve şiddet azaltılmaya çalışılabilir.

Liberalizmin Dezavantajları:

• Liberalizm, bireyciliği ve özgürlüğü aşırı vurgulayarak toplumun refahını, eşitliğini ve dayanışmasını ihmal edebilir. Bu sayede bireyler arasında sosyal dengesizlikler, adaletsizlikler ve yabancılaşmalar artabilir, toplumsal sorumluluk duygusu zayıflayabilir.
• Liberalizm, piyasa ekonomisini, özel mülkiyeti ve rekabeti aşırı vurgulayarak ekonomik istikrarı, sürdürülebilirliği ve kaynak dağılımını ihmal edebilir. Bu sayede ekonomik krizler, çevresel sorunlar ve kaynak kıtlıkları artabilir, piyasa başarısızlıkları ve dışsallıklar ortaya çıkabilir.
• Liberalizm, demokrasiyi, hukukun üstünlüğünü, insan haklarını ve sivil toplumu aşırı vurgulayarak devletin rolünü, otoritesini ve etkinliğini ihmal edebilir. Bu sayede devletin kamu hizmetleri sunma, sosyal güvenlik sağlama ve kamu düzeni koruma gibi görevleri zorlaşabilir, devletin meşruiyeti ve gücü zayıflayabilir.
• Liberalizm, çeşitliliği, hoşgörüyü ve barışı aşırı vurgulayarak ulusal kimliği, kültürünü ve çıkarlarını ihmal edebilir. Bu sayede ulusal birlik ve beraberlik duygusu zedelenebilir, ulusal egemenlik ve güvenlik tehlikeye girebilir.

Liberalizm ile yönetilen ülkeler

Liberalizm ile yönetilen ülkeler, liberalizmin temel ilkelerini benimseyen ve savunan siyasi partilerin iktidarda veya iktidar ortağı olduğu ülkelerdir. Liberalizm, bireyin haklarına, özgürlüğüne, yönetilenlerin rızasına, siyasal eşitliğe ve yasa önünde eşitliğe dayanan bir siyasi ve ahlaki felsefedir. Liberalizm ile yönetilen ülkeler, genellikle liberal demokrasi olarak adlandırılan bir yönetim şekline sahiptirler. Liberal demokrasi, liberalizmin temel ilkelerini esas alan, temsili demokrasiye dayalı yönetim şeklidir. Bir liberal demokraside vatandaşların siyasal katılımı, sadece düzenli aralıklarla yapılan seçimler aracılığıyla temsilcilerini seçmekle sınırlı değildir. Ayrıca vatandaşlar, sivil özgürlükler sayesinde kamusal meseleler hakkında belli bir kamuoyu oluşturarak siyasal iktidara etkide bulunurlar. Liberal demokrasilerde devletin gücü kuvvetler ayrılığı, hukukun üstünlüğü ve anayasal insan hakları gibi ilkelerle sınırlandırılır. Liberal demokrasilerde çoğunluğun yönetme hakkı olduğu gibi, azınlığın haklarına da saygı gösterilir.

Liberalizm ile yönetilen ülkeler dünyanın birçok bölgesinde mevcuttur. Bazı ülkelerde liberal partiler iktidarda veya iktidar ortağıdır. Örneğin:

• Yeni Zelanda'da İşçi Partisi (LP) ve Yeşiller Partisi (GP) ile birlikte koalisyon hükûmetinin başını çeken Yeni Zelanda Ulusal Partisi (NP) liberal bir partidir.
• İsviçre'de Radikal Demokratik Parti (FDP), Hristiyan Demokrat Halk Partisi (CVP), Yeşiller Partisi (GPS) ve Yeşil Liberal Parti (GLP) ile birlikte koalisyon hükûmetinin bir parçası olan İsviçre Halk Partisi (SVP) liberal bir partidir.
• Kanada'da Liberal Parti (LP) iktidardadır. 
• Avustralya'da Liberal Parti (LP), Ulusal Parti (NAT) ile birlikte koalisyon hükûmetinin başını çekmektedir. 
• Norveç'te Muhafazakâr Parti (H), Hristiyan Demokrat Parti (KRF) ve Liberal Parti (V) ile birlikte koalisyon hükûmetinin bir parçası olan İlerleme Partisi (FRP) liberal bir partidir. 
• İsveç'te Liberal Parti (L) ve Merkez Partisi (C) koalisyon hükûmetinin bir parçasıdır. 
• Finlandiya'da Sosyal Demokrat Parti (SDP), Yeşiller Birliği (VIHR), Sol İttifak (VAS), İsveç Halk Partisi (RKP) ve Hristiyan Demokratlar (KD) ile birlikte koalisyon hükûmetinin başını çeken Merkez Partisi (KESK) liberal bir partidir. 
•  Danimarka'da Sosyal Demokratlar (A), Sosyalist Halk Partisi (F), Radikal Sol Parti (B), Sosyal Liberaller (RV), Alternatif (Å), Kızıl-Yeşil İttifak (Ø) ve Bağımsız Yeşiller (UFG) ile birlikte koalisyon hükûmetinin başını çeken Venstre - Danimarka Liberal Partisi liberal bir partidir.
• İspanya'da Sosyalist İşçi Partisi (PSOE), Unidas Podemos (UP), Cumhuriyetçi Sol (ERC), Bask Ulusal Partisi (PNV) ve diğer küçük partiler ile birlikte koalisyon hükûmetinin başını çeken Yurttaşlar Partisi (Cs) liberal bir partidir. 
• Hollanda'da Halkın Özgürlüğü ve Demokrasisi için Parti (VVD) iktidardadır. 
• Belçika'da Özgür Flaman Liberal ve Demokratlar (O-VLD) ve Reformist Hareket (MR) koalisyon hükûmetinin bir parçasıdır. 
• İrlanda'da Fine Gael (FG) ve Yeşil Parti (GP) ile birlikte koalisyon hükûmetinin başını çeken Fianna Fáil (FF) liberal bir partidir. 
• Estonya'da Reform Partisi (RE) iktidardadır. 
• Letonya'da Yeni Birlik (JV), Yeni Muhafazakâr Parti (JKP), Gelişim/Par! (AP!) ve Ulusal İttifak (NA) ile birlikte koalisyon hükûmetinin başını çeken Yeni Zamanlar Partisi (JL) liberal bir partidir. 
• Litvanya'da Liberal Hareket (LRLS), Özgürlük Partisi (LP), Çiftçiler ve Yeşiller Birliği (LVŽS) ve Sosyal Demokrat İşçi Partisi (LSDDP) ile birlikte koalisyon hükûmetinin başını çeken Anayasa'ya Saygı Birliği - Lietuvos Respublikos liberalų sąjūdis liberal bir partidir. 
• Polonya'da Sivil Platform (PO), Yeşiller, Modern, Polonyalı Girişim, Demokratik Sol İttifak, Bahar ve diğer küçük partiler ile birlikte muhalefet ittifakının başını çeken .Modern (.N) liberal bir partidir. 
• Çek Cumhuriyeti'nde ANO 2011 iktidardadır. 
• Slovakya'da Sıradan İnsanlar ve Bağımsız Kişilikler (OĽANO), Özgürlük ve Dayanışma (SaS), Biz Aileyiz (Sme Rodina) ve Za ľudí ile birlikte koalisyon hükûmetinin başını çeken Yeni Çoğunluk - Anlaşma liberal bir partidir. 
• Slovenya'da Modern Merkez Partisi (SMC), Demokratik Emeklilik Partisi Slovenya'nın (DeSUS) ve Alenka Bratušek Partisi'nin desteğiyle azınlık hükûmetini kuran Slovenya Demokratik Partisi'nin liberal kanadı liberaldir. 
• Hırvatistan'da Halk Partisi - Reformistler (N
  S-R), Hırvat Sosyal Liberal Parti (HSLS), Hırvat Köylü Partisi'nin liberal kanadı, Hırvat Demokratik Birliği'nin liberal kanadı, Most NL, Pametno, Fokus, Stranka s imenom i prezimenom, Možemo!, Nova ljevica, Radnička fronta, Zagreb je NAŠ!, OraH, Za grad, Pametno za Istru i Primorje, IDS-DDI, GLAS, HSU ve diğer küçük partiler ile birlikte muhalefet ittifakının başını çeken Hırvat Köylü Partisi'nin liberal kanadı liberaldir. 
• Romanya'da Ulusal Liberal Parti (PNL) iktidardadır. 
• Bulgaristan'da Bulgaristan için Vatandaşlar Platformu - GERB iktidardadır. 
• Macaristan'da Momentum Hareketi muhalefettedir. 
• Yunanistan'da Yeni Demokrasi iktidardadır.

Liberalizm ile yönetilen ülkeler, genellikle liberal demokrasi olarak adlandırılan bir yönetim şekline sahiptirler. Liberal demokrasi, liberalizmin temel ilkelerini esas alan, temsili demokrasiye dayalı yönetim şeklidir. Liberal demokrasilerde vatandaşların siyasal katılımı, sivil özgürlükler, devletin gücü ve azınlık hakları gibi konular önemlidir.